Ο Παρονομαστής: Η Εξίσωση της Ευτυχίας και Πώς να την Ελέγξεις
Η ευτυχία αποτελεί διαχρονικά ένα από τα πλέον πολυσυζητημένα ζητήματα στη φιλοσοφία, την ψυχολογία και την καθημερινή μας ζωή. Αν και οι ορισμοί της ποικίλλουν, μια ενδιαφέρουσα θεωρητική προσέγγιση επιχειρεί να την αποτυπώσει μαθηματικά:
Ευτυχία = (Όσα έχω) / (Όσα θέλω να έχω).
Η εξίσωση αυτή, αν και απλή, αποκαλύπτει βαθύτερες αλήθειες για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την πληρότητα και την ικανοποίηση στη ζωή μας.
Ο αριθμητής: Το «έχω»
Ο αριθμητής της σχέσης αναφέρεται στα στοιχεία που ήδη κατέχουμε: υλικά αγαθά, σχέσεις, υγεία, εμπειρίες, γνώσεις. Ωστόσο, ο αριθμητής δεν βρίσκεται πάντοτε υπό τον έλεγχό μας. Απρόβλεπτα γεγονότα –μια ασθένεια, μια απώλεια, μια οικονομική κρίση– μπορούν να μειώσουν δραστικά όσα έχουμε. Από την άλλη, οι προσπάθειες, η εργασία και οι ευκαιρίες μπορεί να τον αυξήσουν.
Παρά τις διακυμάνσεις όμως, ο αριθμητής δεν είναι σταθερά στο χέρι μας. Και αυτό καθιστά την ευτυχία επισφαλή, εφόσον εξαρτάται αποκλειστικά από την αύξηση του «έχω».
Ο παρονομαστής: Το «θέλω»
Αντίθετα, ο παρονομαστής –δηλαδή οι επιθυμίες και οι προσδοκίες μας– είναι πιο ευέλικτος και σε σημαντικό βαθμό ελέγξιμος. Όσο περισσότερα θέλουμε να έχουμε, τόσο μικρότερο βγαίνει το κλάσμα, ακόμα κι αν ο αριθμητής είναι πλούσιος. Αντίστροφα, περιορίζοντας τις απαιτήσεις μας, το κλάσμα αυξάνεται, ανεξαρτήτως των εξωτερικών συνθηκών.
Η πρακτική εφαρμογή αυτής της ιδέας είναι φανερή: ένας άνθρωπος με λίγα αλλά ταπεινά «θέλω» συχνά βιώνει περισσότερη ικανοποίηση από κάποιον που διαθέτει πολλά αλλά διαρκώς θέλει περισσότερα.
Η παγίδα της συνεχούς αύξησης του αριθμητή
Η σύγχρονη κοινωνία, εμποτισμένη με καταναλωτικά πρότυπα, μας ωθεί να επικεντρωνόμαστε στην αύξηση του αριθμητή: περισσότερα χρήματα, περισσότερες εμπειρίες, περισσότερη αναγνώριση. Ωστόσο, η αύξηση αυτή συχνά συνοδεύεται από ταυτόχρονη διόγκωση του παρανομαστή. Όσο περισσότερα αποκτούμε, τόσο περισσότερα επιθυμούμε. Έτσι, η αναλογία μένει στάσιμη ή και μικραίνει, οδηγώντας σε μόνιμη ανικανοποίητη αίσθηση.
Η δύναμη της μείωσης του παρανομαστή
Αντίθετα, η μείωση των επιθυμιών μπορεί να ανατρέψει το παιχνίδι. Η συνειδητή καλλιέργεια της ευγνωμοσύνης και της απλότητας λειτουργεί ως εργαλείο μείωσης του παρανομαστή. Όταν αναγνωρίζουμε την αξία όσων ήδη έχουμε, τα «θέλω» περιορίζονται φυσικά.
Η φιλοσοφία αυτή συναντάται σε πολλές παραδόσεις:
-
Οι Στωικοί τόνιζαν τη σημασία της αυτάρκειας και της αποδοχής.
-
Ο Βουδισμός προσεγγίζει την απελευθέρωση μέσα από τον περιορισμό της επιθυμίας.
-
Η σύγχρονη ψυχολογία της θετικής σκέψης προτείνει πρακτικές όπως το ημερολόγιο ευγνωμοσύνης για να μειωθεί το χάσμα ανάμεσα σε «έχω» και «θέλω».
Ένα πρακτικό παράδειγμα
Φανταστείτε δύο άτομα με τον ίδιο αριθμητή: διαθέτουν μια σταθερή δουλειά, ένα σπίτι και καλή υγεία.
-
Ο πρώτος έχει παρανομαστή «100» επειδή θέλει πολυτελή αυτοκίνητα, διαρκή ταξίδια και συνεχή επαγγελματική αναγνώριση.
-
Ο δεύτερος έχει παρανομαστή «10», με βασικές προσδοκίες όπως η αγάπη, η φιλία και η ηρεμία.
Αν και τα «έχω» τους είναι ίδια, ο δεύτερος βιώνει πολύ μεγαλύτερη ευτυχία, γιατί το κλάσμα του είναι μεγαλύτερο.
Συμπέρασμα
Η θεωρία του «παρανομαστή» δεν αποτελεί μια μαθηματική ταυτότητα με απόλυτη ακρίβεια, αλλά μια συμβολική εξίσωση που μας υπενθυμίζει πως η ευτυχία δεν είναι μόνο θέμα συσσώρευσης, αλλά και διαχείρισης των προσδοκιών μας.
Αν ο αριθμητής είναι συχνά εκτός ελέγχου, ο παρονομαστής βρίσκεται στα χέρια μας. Κι εκεί κρύβεται η δύναμη: στο να μαθαίνουμε να θέλουμε λιγότερα, να εκτιμούμε περισσότερα και να βρίσκουμε την ισορροπία ανάμεσα σε όσα έχουμε και όσα πιστεύουμε ότι μας λείπουν.
Με αυτόν τον τρόπο, η εξίσωση της ευτυχίας μπορεί να αποδειχθεί τελικά πιο απλή απ' όσο φαίνεται.